Veelgestelde vragen

Hieronder vindt u antwoorden op veelgestelde vragen over de aanpak van door PFAS vervuilde moestuinen.
Kijk voor vragen en adviezen over het eten van groenten en fruit uit uw eigen tuin op de website van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid.
Meer informatie over PFAS en PFOA in het algemeen vindt u op www.pfasinfo.nl


Alle vragen
Aanvullend bodemonderzoek
PFAS en PFOA
Pilot

Alle vragen

Ik ben lid van een volkstuinvereniging. Kan ik me voor het aanvullend bodemonderzoek individueel aanmelden? Of loopt dat via het bestuur van de volkstuinvereniging?

Alle volkstuincomplexen in het projectgebied zijn bekend. U hoeft zich dus niet voor uw eigen moestuin aan te melden.

Kan ik mijn tuin ook voor het bodemonderzoek aanmelden als ik op dit moment geen groenten of fruit teel?

Nee. Het project Moestuinherstel is alleen bedoeld voor tuinen die als moestuin in gebruik zijn of dat tot voor kort zijn geweest. Moestuinders die recent uit voorzorg zijn gestopt met tuinieren in verband met de berichtgeving over PFOA-vervuiling kunnen ook meedoen.

Ik heb mijn moestuin nog niet aangemeld voor het project Moestuinherstel. Komt mijn moestuin in een later stadium van het project toch in aanmerking voor herstel?

Ja, ook in een later stadium kunt u zich voor het project aanmelden. U kunt dat doen via deze link. Houd onze publicaties in de gaten en meld u aan voor de nieuwsbrief.

Wat zijn PFOA en PFAS?

PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. Onder deze verzamelnaam vallen meer dan tienduizend verschillende stoffen. Ze worden gebruikt en gemaakt in verschillende industriële toepassingen en voor consumentenproducten. Van een aantal PFAS is bekend dat ze een negatief effect kunnen hebben op milieu en gezondheid. Dit zijn bijvoorbeeld PFOS (perfluoroctaansulfonaten) en PFOA  (perfluoroctaanzuur). Dit project richt zich met name op de stof PFOA, die in de onderzochte omgeving in hogere concentraties wordt aangetroffen.

Meer informatie over PFAS en PFOA vindt u op de website van het Centraal Informatiepunt PFAS Zuid-Holland Zuid: www.pfasinfo.nl.

Waarom zijn PFOA een probleem in moestuinen?

PFOA (tot 2012) en GenX (sinds 2012) zijn uitgestoten door Chemours/DuPont en in de omgeving terechtgekomen. En dus ook in moestuinen. In gebieden met hogere PFOA-verontreiniging kunnen groenten en fruit verhoogde gehalten aan PFOA bevatten. Dit is het geval in een groot aantal moestuinen in Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht. Door gewassen uit vervuilde moestuinen te eten krijgen mensen zoveel PFAS binnen dat het RIVM effecten op de gezondheid niet kan uitsluiten. Op basis van moestuinonderzoek in 2022 geldt voor moestuinen in Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht het RIVM-advies om niet of beperkt uit eigen tuin te eten. Meer informatie: https://www.ozhz.nl/dossiers/pfasinmijntuin/#pfas-in-moestuinen

Hoe weet ik of ik groente en fruit uit mijn moestuin kan eten en wat is de beste manier om mijn groente, fruit en planten water te geven?

Het RIVM heeft adviezen gegeven over het eten van groente en fruit uit de (moes)tuin in de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht. Arcadis, een onafhankelijk advies- en ingenieursbureau, heeft advies gegeven over de manier waarop u groenten, fruit en planten het beste water kunt geven. Deze adviezen vindt u op de website van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid.

Wat is het verschil in aanpak tussen zone 1, 2 en 3?

Het plan van aanpak verdeelt het gebied in drie zones. De drie zones zijn gekozen op basis van de afstand en windrichting ten opzichte van de fabriek van Chemours Netherlands B.V. en de concentratie PFOA die naar verwachting in de moestuinen wordt aangetroffen.  

Voorafgaand aan de daadwerkelijke aanpak wordt in elke moestuin de concentratie PFOA gemeten. Het advies voor maatregelen wordt vervolgens gekozen op basis van de gemeten concentratie en niet de ligging in een zone. Het kan dus zo zijn dat de aanpak van een moestuin in zone 3 hetzelfde is als in zone 1 of 2. Omdat in zone 1 duidelijk hogere concentraties worden verwacht, zal gemiddeld gesproken in zone 1 sprake zijn van verdergaande maatregelen dan in zone 2 en 3.

Ik verbouw wat groente in de tuin van mijn rijtjeshuis. Kan ik mij ook aanmelden?

Zolang u groente in de vollegrond teelt, kunt u zich aanmelden. De teelt in losse bakken valt buiten het project. Neem als u twijfelt contact met ons op. Dat kan via een mail aan info@moestuinherstel.nl.

Wat is het doel van het project Moestuinherstel?

Het doel van het project Moestuinherstel is om moestuinen weer veilig te maken voor consumptief gebruik, zodat mensen weer zonder beperkingen zelf geteelde groente en fruit kunnen eten. Het gaat om moestuinen in de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht.

Welk onderzoek is er gedaan naar de moestuinen rondom Chemours?

In 2021 en 2022 hebben de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht een onderzoek laten uitvoeren in verschillende moestuinen rondom Chemours Netherlands B.V. Er zijn 28 soorten groenten en fruit uit moestuinen met de nieuwste technieken onderzocht op PFOA, GenX en andere PFAS-stoffen. Dit onderzoek is in september 2023 afgerond. Uit dezelfde moestuinen zijn monsters genomen van grond, grondwater, water uit de sloot en regentonnen. Deze zijn door adviesbureau Arcadis ook onderzocht op PFAS. De resultaten daarvan kunt u teruglezen op de website van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid.

Welke moestuinen zijn geselecteerd voor de pilot en op basis van welke criteria ?

De pilot start met moestuinen op drie locaties. De eigenaren, gebruikers of besturen van deze moestuinen zijn reeds geïnformeerd. Meer informatie vindt u terug onder het menu Pilot.

De drie moestuinlocaties zijn geselecteerd op basis van de onderzoeken die gedaan zijn naar de mate van verontreiniging. De gekozen locaties zijn representatief voor de variëteit aan moestuinen in alle vier de gemeenten.

Wat gebeurt er als mijn moestuin niet is geselecteerd voor de pilot of het aanvullend bodemonderzoek?

Over de aanpak van moestuinen die niet zijn geselecteerd voor de pilot of het aanvullende bodemonderzoek komt in de loop van 2025 meer informatie beschikbaar. Deze informatie zullen we uiteraard op deze website delen.

Wanneer wordt het aanvullend bodemonderzoek in zone 2 en 3 gehouden?

In bijna 200 moestuinen in de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht vindt aanvullend bodemonderzoek plaats. De eerste tuinen zijn in november 2024 onderzocht. Het aanvullend onderzoek in de laatste tuinen vindt in het eerste kwartaal van 2025 plaats. De resultaten van het bodemonderzoek worden in april 2025 verwacht.

Welke rol spelen de gemeenten in dit project?

Het project komt voort uit gesprekken die de gemeenten Dordrecht, Molenlanden Papendrecht en Sliedrecht met Chemours Netherlands B.V. hebben gevoerd over het vinden van manieren om weer veilig te kunnen consumeren uit eigen moestuin.

De gemeenten en Chemours Netherlands B.V. hebben onafhankelijke deskundigen ingeschakeld om de herstelaanpak te bepalen en om het herstelproject te leiden. Voor de aanpak van de moestuinen in het projectgebied is de stichting Moestuinherstel i.o. verantwoordelijk.

Wie betaalt de kosten voor het herstel van de moestuinen?

Chemours Netherlands B.V. betaalt de kosten van de werkzaamheden zoals beschreven in het plan van aanpak, zolang het doel van de pilotfase en het plan van aanpak gewaarborgd blijft.

Wie voert de werkzaamheden uit?

Een gecertificeerde aannemer voert de werkzaamheden uit in opdracht van het onafhankelijke projectbureau Moestuinherstel.

Wanneer start het projectteam met de werkzaamheden op de drie pilotlocaties?

De werkzaamheden op de eerste pilotlocatie, aan de Baanhoek in Sliedrecht, beginnen eind februari 2025. Het gaat hier om een particuliere tuin, die eigendom is van de gemeente.

De tweede pilotlocatie betreft een verenigingscomplex in Papendrecht. Daar worden de werkzaamheden in maart/april 2025 uitgevoerd.

De derde locatie is een verenigingscomplex in Wijngaarden, gemeente Molenlanden. Deze volgt na de werkzaamheden op de eerste twee pilotlocaties.

In mijn tuin heb ik alleen fruitbomen en fruitstruiken. Valt mijn tuin ook onder het bodemonderzoek?

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat fruitgewassen duidelijk minder PFOA opnemen dan groentegewassen. Ze zijn slechts voor een zeer gering deel van de hoeveelheid PFOA die u maximaal mag binnenkrijgen verantwoordelijk, en zijn daarom minder relevant. Maar meld uw tuin voor de zekerheid toch aan.
Meer informatie over de gevolgen van PFAS voor fruit leest u in bijlage 1 van
het Plan van Aanpak Moestuinen.

Hoe kan ik op de hoogte blijven van de voortgang van het project?

De betrokken eigenaren, gebruikers en besturen van moestuinverenigingen worden direct geïnformeerd door de projectleider. Het projectteam zal nieuwe ontwikkelingen via deze website communiceren.

Is er een relatie tussen PFAS in eieren en PFAS in de moestuin?

In het onderzoek naar PFAS in de eieren van hobbykippen is geen duidelijk verband gevonden tussen het PFAS-gehalte in de bodem en in de eieren. Inmiddels is uit onderzoek gebleken dat het hoge PFAS-gehalte in eieren van hobbykippen het gevolg is van regenwormen. Lees meer over het onderzoek naar het verband tussen regenwormen en PFAS in eieren van hobbykippen.

Worden kippenrennen meegenomen in het moestuinherstelproject?

Nee, kippenrennen vallen niet binnen de projectopdracht. Kijk voor info over PFAS in eieren op www.pfasinfo.nl.

Ik woon nét buiten het projectgebied van de vier gemeenten. Kan ik me toch aanmelden voor het bodemonderzoek?

Het project Moestuinherstel beperkt zich tot de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht. Als het project tot andere gemeenten wordt uitgebreid, brengen we u op de hoogte.

Ik teel al mijn groente en fruit in losse bakken. Kan ik me aanmelden voor het bodemonderzoek?

Het bodemonderzoek betreft alleen de teelt in de volle grond, in tuinkasjes en tuinbakken. Als u gewassen in kleinere potten en bakken teelt, raden we u aan de teeltaarde te vervangen.

Wij hebben met buren een stukje openbaar groen in beheer en er een fruittuin van gemaakt. Valt onze openbare tuin ook onder het bodemonderzoek?

Het bodemonderzoek richt zich op volkstuinen in verenigingsverband en particuliere volkstuinen. Meld u deze locatie voor de zekerheid toch aan.

Waar kan ik terecht voor meer informatie over schadelijke stoffen in de lucht?

Het projectbureau Moestuinherstel richt zich uitsluitend op PFAS-onderzoek in de bodem van moestuinen. Kijk voor informatie over PFAS en gezondheid op de website van de GGD.

Waarom vindt er aanvullend bodemonderzoek plaats?

Het doel van het aanvullend bodemonderzoek is om een zo exact mogelijk beeld te krijgen van de aanwezigheid van de PFAS-verontreiniging in het gebied, zodat een gerichte aanpak per perceel mogelijk is. Soms is de concentratie PFOA hoger dan verwacht, soms lager. De uitkomsten van het aanvullend bodemonderzoek en de pilots gebruikt het projectbureau Moestuinherstel om de meest optimale en toegesneden vervolgaanpak voor de moestuinen uit te werken.

De PFOA-waarde in de moestuin van mijn buurman is lager dan in mijn eigen tuin. Hoe kan dat?

De hoeveelheid PFOA in de bovenlaag van de grond wordt onder andere beïnvloed door de mate van grondbewerking, de aard van de gewassen en de intensiteit van beregening. Grond die intensief wordt bewerkt bevat in de toplaag minder PFOA. Ook de herkomst van het gebruikte beregeningswater is van invloed. Leidingwater is schoon, maar in sommige delen van het gebied bevat slootwater relatief veel PFOA.

Heeft het zin om schone grond in mijn moestuin op te brengen als Chemours nog steeds PFOA uitstoot?

Ja, dit heeft zeker zin. Chemours gebruikt sinds 2012 geen PFOA meer in haar productieproces. Door schone grond in uw moestuin op te laten brengen, zal u uw moestuin op relatief korte termijn weer zonder beperkingen kunnen gebruiken. Het is niet waarschijnlijk dat deze grond opnieuw verontreinigd zal raken met PFOA.

Ik ben van plan in de toekomst een nieuwe moestuin aan te leggen. Kan ik ook meedoen aan het project Moestuinherstel?

Nee. Het project Moestuinherstel is alleen bedoeld voor tuinen die actief als moestuin in gebruik zijn of tot voor kort zijn geweest. Moestuinders die recent uit voorzorg zijn gestopt met het oog op de berichtgeving over PFOA-vervuiling kunnen meedoen.

Ik heb grond in het projectgebied van Moestuinherstel en overweeg in de toekomst te gaan moestuinieren in de volle grond. Waar moet ik rekening mee houden?

Als u op dit moment nog geen moestuin heeft, valt uw grond buiten de doelstelling van het project Moestuinherstel. Er is een kans aanwezig dat de grond echter niet voldoet aan de kwaliteitseisen voor moestuinen. Voor meer informatie verwijzen we u in dit geval naar de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid: www.ozhz.nl.

Wie controleert of de aanpak goed wordt uitgevoerd?

De maatregelen voor een bepaalde locatie worden eerst voorgelegd aan de betrokken bevoegde gezagen. Tijdens de uitvoering heeft de projectorganisatie bovendien regelmatig overleg met de bevoegde gezagen.

Wanneer is mijn moestuin aan de beurt voor de herstelaanpak?

Begin 2025 richten we ons eerst op de aanpak van enkele pilotlocaties. Na de evaluatie van de pilots gaan we met de overige moestuinen aan de slag. Dit gebeurt naar verwachting vanaf eind 2025 fasegewijs, te beginnen met de moestuinen die het dichtst bij het fabrieksterrein van Chemours liggen. De totale aanpak van moestuinen gaat zeker enkele jaren duren.

moestuin